در حین جستجو در کتاب درسی تاریخ پایه ششم هیچ اشاره­ای به تاریخ ایران و آداب و رسوم و مذهبش یافت نشد. اما در کتاب پایه هفتم صفحه ۸۸ در سرفصلی که با موضوع تاریخ تمدن کهن شرق و یونان است، اشاره­ای به مشکلات سیاسی و منازعات قبیله­ای و اعتقادی در میان ایرانیان و بیزانسی­ها شده است. در صفحه ۹۵ نیز به جنگ نهروان اشاره شد که در این جنگ مسلمانان توانستند در سال ۲۱ هجری بر سرزمین فارس غلبه کنند. داستان این جنگ در  صفحه ۹۶ و ۹۷ و لابه لای قضیه خلفای راشدین ذکر شده که در پایان به بیعت مسلمانان با علی بن ابی طالب منجر می­شود. البته این بیعت را معاویه والی شام نپذیرفته و این امر منجر به رویارویی آن دو می­شود. علی بن ابی طالب در دوران خلافتش با مشکلات فراوانی مواجه شد پس طلحه و زبیر و عایشه بر او انقلاب کردند که در پایان در جنگ جمل که در سال ۳۶ هجری اتفاق افتاد پیروزی با علی بن ابی طالب بود.

در کتاب پایه هشتم با موضوعیت تاریخ جهان اسلام از قرن ششم تا دهم هجری در صفحه ۹ به امام مهدی اشاره شده که پیامبر به ظهور وی بشارت داده است. در صفحه ۳۰ نیز به امیرطبیبان ابوعلی سینا بدون ذکر زادگاه و اصل و نسبش اشاره شد. در کتاب پایه نهم هیچ مطلبی مرتبط با تاریخ  فرهنگی و یا دینی ایران اشاره نشده است.

در کتاب درسی تاریخ پایه اول متوسطه دوم بر اهمیت شهر قیروان و تونس به عنوان یکی از مهمترین مراکز تمدن عربی اسلامی تأکید شده است. در صفحات ۹۱ و ۹۲ کتاب اشاره شده که در شهر قیروان مردمان زیادی از اقوام مختلف از جمله ایرانیان اهل خراسان می­زیستند که توانستند با مردمان عرب و دیگر اقوام به خوبی در کنار هم زندگی کنند. در کتاب تاریخ پایه دوم دوره متوسطه دوم رشته ادبیات و اقتصاد، تمدنهای کهن مشرق زمین و خاورمیانه مطرح می­شود و در صفحه ۱۰۷ به بالا گرفتن رقابت میان امپراتوری بیزانس و ایران جهت سیطره یافتن بر مسیرهای تجاری واقع میان سرزمینهای دور مشرق زمین مانند چین و هند با منطقه آسیای میانه اشاره می­کند. همچنین درباره اهمیت تمدن اسلامی عربی و نقش دانشمندان و بزرگانی چون رازی، ابن سینا و فارابی در شکوفایی آن داشتند، سخن به میان می­آید.

در جایی دیگر از کتاب درباره نفوذ برخی از جریانهای مذهبی و اعتقادی مانند شیعه و خوارج به سرزمین شمال آفریقا مطالبی عنوان می­شود. علت این نفوذ را مشغول شدن دولت عباسیان به حفظ حکومتشان در عراق دانستند و این فرقه ها توانستند امارتهای مستقلی را تأسیس کرده با اقوامی بنو مدرار و بنو رستم و دولت ادریسیان رقابت کنند. در ادامه به مشکلات سیاسی دولت فاطمیون و تلاشهای ایجاد وحدت با دولت موحدین اشاره می­شود. در صفحه ۱۱۰ به آخرین پادشاهان کسری و اعلان زرتشت به عنوان دین رسمی امپراتوری فارس از قرن سوم میلادی به بعد اشاره می­کند. در صفحه ۱۱۱ آمده که چگونه هرقل "هراکلیوس" پادشاه روم سرزمین­های بیزانس را از ایرانی­ها پس می­گیرد. در همین درس دلایل گسترش اسلام در خارج از شبه جزیره عربی آمده که در صفحه ۱۲۴ سندی با عنوان "ضعف دولت ایران" آمده که به فتح سرزمین شام و عراق و ایران و مصر در زمان خلافت عمر اشاره دارد. بعد از آن تحت عنوان "فتنه بزرگ" جریانهای سیاسی و دینی و نگاهشان به مسأله خلافت را بررسی می­کند و در صفحه ۱۳۱ می­نویسد:" شیعیان بیش از دیگران برای بیعت با علی بن ابی طالب اشتیاق داشتند و پس از کشته شدنش تعدادشان بیشتر شده و احساس مظلومیت کردند. لذا از نظر آنان حکومت باید از آن علویان باشد. این جریان فکری و مذهبی در طول تاریخ اسلام همیشه دارای فعالیت بودند در حالی که اهل سنت به خلافت هر چهار خلیفه ابوبکر، عمر، عثمان و علی اعتقاد داشته، زمان خلافت آنان را با نگاهی مقدس می­نگرند". در صفحه ۱۴۴ به شخصیتهایی مانند بیرونی، ابوعلی سینا و خوارزمی اشاره شده اما سخنی از اصل و زادگاه آنان نیامده است. در صفحات ۱۵۱ و ۱۵۲ به اهمیت معماری هنری سرزمین عراق و ایران از جمله "سلطانیه" واقع در شمال شرقی ایران اشاره می­شود که در این شهر کتیبه­ای سفالی از قرن نهم میلادی یافت شده است. اما در زمینه ادب در صفحه ۱۵۴ به اهمیت نهضت ترجمه از زبانهای یونانی، سریانی و فارسی اشاره می­شود. در صفحات ۱۵۵و۱۵۶ درسی با عنوان "ابن سینا" به چشم می­خورد که در آن به نوشته­ها و آثار وی در پزشکی و فلسفه اشاره می­شود. در صفحه ۱۸۱ به قیام دولت فاطمیون می­پردازد که آغاز آن با تأسیس دولت شیعه مذهب عبیدیه بوده است. این مطلب این گونه آمده:" از زمان رحلت علی بن ابی طالب شیعیان به پیروی از امام معصوم دعوت دعوت می­کردند که بر حسب ادعای آنان حق را اقامه کند... سپس تصمیم گرفتند برای دعوت به اعتقادات خود فرستاده­ای را به مراکش بفرستند تا مردم را به حب اهل بیت دعوت کند لذا فردی را از میان خود انتخاب کردند که به عقل و فصاحت و جدل معروف بود. آنان ابوعبدالله الصنعانی را انتخاب کردند. وی در موسم حج  به راه افتاد.... در حج گروهی از اهل مراکش را یافت پس به دنبال آنان به راه افتاد و در میان آنان به تبلیغ اعتقادات شیعه پرداخت تا اینکه با سحر بیانش عقل آنان را ربود لذا از او درخواست کردند تا با آنان همراه شود و او پذیرفت.

در صفحه ۱۸۲ گفتگویی میان ابوعبدالله با مردانی از کتامه نقل شده که در آن به فروپاشی دولت اغلبیان و برپایی دولت فاطمیون با بیعت کردن با "المهدی" که خود را منسوب به امام اسماعیل فرزند امام صادق که یکی از امامان شیعه و از نوادگان علی و فاطمه است، در میان گفتگوی آنان به چشم می­خورد. در صفحات ۱۹۰ و ۱۹۸ به فروپاشی حکومت افریقیه به برپایی حکومت فاطمیون در آن سرزمین کمک کرد لذا آنان توانستند حکومت خود را در تمامی سرزمینهای شمال آفریقا گسترش دهند. پس از آن دولت فاطمیون سعی در نفوذ به سرزمینهای اسلامی شرق کرد همین مسأله و انشغال آنان به جنگها باعث ایجاد جنبش مخالفین دولت توسط فقهای مالکی مذهب شد.  

در کتاب تاریخ پایه دوم آموزش متوسطه دوم رشته علوم و تکنولوژی در ذیل فصل "پیشرفت و تحولات تاریخی سرزمینهای اسلامی شرق از ظهور اسلام تا قرن پنجم هجری" سندی تحت عنوان شجره نامه قریش در صفحه ۵۷ و سپس ذکر جنگ نهروان سال ۲۱ هجری در صفحه ۶۲ و گسترش سرزمین­های اسلامی شرق در عهد خلفای راشد و پیروزی آنان بر ساسانیان در عراق و ایران و غلبه بر بیزانس در شام و مصر ذکر شده است. در صفحه ۶۷  به قرابت علی بن ابی طالب به پیامبر به عنوان پسر عمو و داماد وی اشاره­ می­شود که این مسأله نقش مهمی در جریانات جهان اسلام داشته که در پایان به خلافت وی در سال ۳۵ هجری پس از قتل عثمان می­انجامد. سپس در صفحه ۶۸ به دو دستگی یاران علی در کوفه و جدایی خوارج از آنان پرداخته و ایجاد فرقه شیعیان می­انجامد. شیعیان در آن زمان اینگونه سخن گفته­اند:" ما با کسانی که تو دوستشان هستی دوست و با دشمنانت دشمن هستیم". خوارج نیز اظهار کردند:" شما و اهل شام به سوی کفر با هم مسابقه گرفتید". در صفحه ۶۹ شیعیان را به عنوان یکی از گروههایی که باعث و بانی فتنه بزرگ بودند معرفی کرده و آنان را پیرو علی دانسته که وی و اهل بیت را سزاوارتر به خلافت می­دانند. پس از آن به مسأله بیعت حسن بن علی با معاویه اشاره می­کنند. در صفحه ۷۴ از گرایشهای سیاسی که باعث چند انشعابات دینی و مذهبی و ایجاد فتنه بزرگ سخن گفته، شیعه و خوارج را مهمترین جریانهای سیاسی بانی فتنه معرفی می­کنند. در فصل "پیشرفت فرهنگی و تحولات تاریخی جهان اسلام" در صفحات ۱۰۱ و ۱۰۲ به مسأله تلاش جهت ایجاد وحدت سرزمین­های اسلامی غرب "شمال آفریقا" ازجمله وحدت میان دولت فاطمیون، مرابطین و موحدین می­پردازد که در طی آن فاطمیون در سال  ۲۹۷ هجری دولت خود را تأسیس کرده شهر مهدیه را پایتخت خود قرار دادند. و در ادامه همین موضوع در صفحه ۱۰۴ درباره تأسیس امارت ادریسیان و همینطور واقعه فخ که در آن حسین بن علی و تمامی یارانش کشته شدند، سخن به میان آمده. در جایی دیگر نیز شجره نامه فاطمیون آمده. در صفحه ۱۰۵ شیعیان را به شیعه اثنی عشری و شیعه اسماعیلی تقسیم کرده و در صفحه بعدی یعنی ۱۰۶ سندی را با موضوع تبلیغ فاطمیون در شمال آفریقا پس از وفات علی بن ابی طالب و همچنین زمینه­های قیام دولت فاطمی و ورود ابوعبدالله به شهر قیروان در سال ۲۹۶ هجری و بعد ازآن ورود المهدی به شهر رقاده که بعدها به مهدیه تغییر نام یافت اشاره می­شود. المهدی اولین خلیفه ایست که با لقب خلیفه نام گذاری می­شود که این مطالب را در صفحه ۱۰۷ خواهیم یافت. در پایان در صفحه ۱۲۲ به دلایل سقوط مهدیه در سرزمین افریقیه "تونس کنونی" می­پردازد.

اما در کتب درسی تاریخ پایه سوم رشته ادبیات و اقتصاد و همینطور رشته علمی و همچنین کتاب سال چهارم هیچ مطلبی درباره سرزمین ایران و یا تاریخ و مپهب آنان ذکر نشده است.

تاریخ ۲۰۱۸/۱/۵